Pedodonti (Çocuk Diş)
0 yaş ile 14 yaş arası çocukların süt dişleri ile daimi dişlerinin sağlıklı gelişimini ve korunmasını sağlayan diş hekimliği bölümüdür. Çocuk diş hekimliği olarak da nitelendirilir.
Çocuklarda ilk diş 6-7 ay ortalarında belirir. Ancak bazen ilk diş üçüncü ayda erkenden ortaya çıkarken, bazen de on ikinci ay, hatta sonrasına sarkabilir. Dişlerin çıkışı genellikle kalıtsal düzene uyar, yani sizin veya eşinizin dişleri erkenden çıkmışsa bebeğinizde de aynı şekilde olması olasıdır.2.5-3 yaş civarında alt ve üst çenede 10’ardan (20) tane olarak tamamlanır.
!!!!Süt dişleri de tıpkı kalıcı dişlerde olduğu gibi tedavi edilmelidir. Bu dönemdeki tedavi edilmeyen diş bozuklukları, ileride, diş çapraşıklığı, çene gelişiminde bozukluk ve genel sağlık problemlerine sebep olabilecektir.
Pedodonti Tedavi Uygulamaları
Diş Dolguları
Çürükler dişlerin harabiyetine sebep olmaktadır ve tedavi edilmediği takdirde ağrı ve enfeksiyona da sebebiyet veren apse ile sonuçlanmaktadır. Diş hekimi dişin çürük ve zayıflamış kısımlarının uzaklaştırılmasının ardından diş rengindeki dolgu maddeleriyle dişe dolgu yapmaktadır. Dolgu yapılması ile dişler yeniden fonksiyon görebilir hale gelmekte, çürük dişlerin yarattığı estetik bozukluk ortadan kalkmakta, çocuğun beslenmesi kolaylaşmaktadır. Dolgu yapılan süt dişinin değişme zamanına kadar fonksiyon görmesi sağlanarak alttan gelecek olan daimi dişin yeri korunmakta ve bu nedenle oluşabilecek diş çapraşıklıkları önlenebilmektedir.
Kuafaj
Dişin çürük ve zayıflamış kısımlarının uzaklaştırılmasının ardından, pulpaya çok yakın olunduğu durumlarda pulpa dokusunu korumak ve dişin canlılığını devam ettirmek için kuafaj uygulanabilir (bazı durumlarda dişe geçici olarak özel bir dolgu maddesi yerleştirilir ve daimi dolgusu 3 hafta-6 ay içinde veya sonrasında yapılabilir).
Amputasyon (yarım kanal)
Dişin kron pulpa dokusunun özel aletlerle uzaklaştırılıp dişin kök pulpasının sağlıklı bir şekilde kalmasını amaçlayan tedavi şeklidir.
Kanal tedavisi
Diş kaybını önlemek amacıyla, dişin kök kısmında yer alan dokular ile ilişkili tedavidir. Kök kanalları içindeki enfekte dokunun uzaklaştırılarak kanalların fizyolojik kök erimesine uyumlu kanal içi ilaçlarla doldurulması amaçlanmaktadır.
Diş çekimi
Dişteki enfeksiyon tedavi edilemeyecek kadar ilerlemişse, enfeksiyonun daha fazla yayılmasını önlemek için en iyi yol çoğu zaman dişin çekilmesidir. Diş çekimi gereken bir dişin çekiminin yapılmaması sonucu bu dişler ağrı, şişlik hatta çenelerde kemik kayıplarına neden olabilmekte, çekimi yapılmayan enfekte süt dişleri, alttan gelen daimi dişlere de zarar verebilmektedir.
Çürük enfeksiyon veya travma nedeniyle dişin canlı dokusunun zarar gördüğü kök ucu kapanmamış genç sürekli dişlere apeksogenezis veya apeksifikasyon tedavileri uygulanır.
Apeksogenezis
tedavisi ile diş sinirinin canlılığının korunması sağlanarak dişin kök gelişimi doğal yollar ile devam eder. Bu tedavi periyodik kontrollerde yapılacak klinik ve radyografik tetkikler ile kök gelişimi tamamlanana kadar sürer. Hastanın sıcak ve soğuğa karşı hassasiyeti apeksogenezis tedavisi süresince azalarak kaybolur. Çocuğun tedaviye vereceği yanıt doğrultusunda tedavi planı apeksifikasyon tedavisine dönüşebilir.
Kök gelişimini tamamlamamış genç sürekli diş, çürük, enfeksiyon veya travmaya bağlı olarak canlılığını yitirirse kök gelişimini tamamlayabilmesi amacıyla apeksifikasyon tedavisi uygulanır. Bu tedavide diş ve doku dostu maddelerin kök kanallarına gönderilmesi ile kök gelişiminin devam etmesi sağlanır. Apeksifikasyon tedavilerinden sonra dişlerdeki ağrı ve şişlik gibi şikayetler ortadan kalkmaktadır. Bu tedaviler esnasında dişlere lokal anestezi uygulanmaktadır. Apeksifikasyon tedavileri uzun süre düzenli kontrol gerektiren tedavilerdir. Bu kontrol seanslarında eğer gerekiyorsa diş içerisine yerleştirilen maddeler yenilenmektedir. Ağrı ve şişlikler meydana gelebilir. Gerekli görülürse, ağrı kesici, antibiyotik gibi ilaçlar reçete edilebilir. Tedavi esnasında dezenfektan ilaçlar kullanılabilir. Yapılan pansumanlar sonucunda kök ucu gelişimini tamamlayan dişe kanal tedavisi uygulanır.
Fluorid Uygulamaları
Fluorid dişlerin çürümesini önleyen, dişlerin yapısını kuvvetlendiren bir elementtir. Fluorid diş macunlarının içinde bulunduğu gibi bazı besin maddelerinde de bulunur. Fakat çocuklar çoğu zaman dişlerini fırçalamayı ihmal ettiklerinden dişlerinin çürüğe karşı direnç kazanabilmeleri için yeterli fluorid almamış olurlar.Bu durumun önüne geçebilmek için “yüzesel fluorid” uygulamaları yapılmaktadır.
Yüzeyel fluorid uygulaması özellikle dişleri çürümeye meyilli çocuklarda uygulanır. Bu sayede yeterli miktarda fluorid dişler üzerine depolanır ve dişlerin yapısı güçlendirilerek çürüğe karşı dirençli olur.
Fissür Örtücü (diş aşısı) Uygulamaları
Dişlerin çiğneyici yüzeyleri girintili çıkıntılıdır. Bu çukurcuk ve tepecikler pit ve fissürler olarak adlandırılır. Bu bölgeler oldukça dardır ve gıdaların sıkışı temizlenememesi nedeniyle genellikle çürüklerin başladığı yerlerdir. Bu bölgelerdeki gıda ve mikroorganizma birikimini ve buna bağlı olarak çürüğü önlemek amacıyla özel akıcı bir dolgu malzemesi kullanılır. Öncelikle bu bölge tam olarak temizlenir ve fissur dolgu dediğimiz akıcı dolgu bu bölgeye uygulanır.Işık ile sertleştirilir ve fazlalıkları düzeltilerek cilalanır.
Bu işlem sayesinde çiğneyici yüzey çürüklerinden korunmak mümkün olur. Normal şartlarda uzun yıllar kullanılabilmekle birlikte özellikle buz çiğneme ya da diş gıcırdatma gibi alışkanlıkları olanlarda sık sık kontrol edilmelerinde fayda vardır.
Ağızda ilk kalıcı dişlerin çıktığı dönem uygulama için idealdir. Bu da 6 yaş civarıdır. Diğer azı dişlerinin sürme zamanlarında diğerlerine de uygulanır.
Çürüksüz büyüklerde de uygulanabilmekle beraber, çocuklarda kullanımı daha faydalı ve önemlidir.
Yer Tutucu Uygulamaları
Süt dişleri alttan gelen daimi dişlerin baskısıyla köklerinin erimesi sonucu düşer. Fakat bazen süt dişleri bir darbe sonucu veya çürük nedeni ile çekime bağlı olarak zamanından önce kaybedilebilir. Süt dişi erken kaybedildiğinde, her iki yanındaki dişler çekim boşluğuna doğru eğilir, karşı çenedeki dişler bu boşluğa doğru uzar. Böylece süt dişinin erken kaybı neticesinde alttan gelecek sürekli diş için gerekli mesafe kaybedilmiş olur, daimi dişlerde çapraşıklık meydana gelir.
Erken süt dişi kayıplarında, alttan gelen daimi dişin yerini korumak amacıyla yer tutucu olarak adlandırılan apareyler kullanılır. Yer tutucular, komşu dişlerin çekim boşluğuna hareket etmelerini önleyerek sabit kalmalarını sağlar. Böylece daimi dişlerde çapraşıklık meydana gelmesi engellenmiş olur. Yer tutucular pasif apareylerdir, dişlere kuvvet uygulamazlar.
Yer tutucular sabit ve hareketli olarak iki şekilde uygulanır. Sabit yer tutucular tek diş eksikliğinde kullanılır.Adından da anlaşılacağı gibi sabittir, hasta çıkartamaz. Hareketli yer tutucular birden fazla süt dişi eksikliğinde kullanılırlar. Hasta apareyi takıp çıkartabilir.
Beslenme Alışkanlığının Düzenlenmesi
Çocuğun beslenme alışkanlıklarına göre pedodonti uzmanı aileyle ortaklaşa bir program çıkararak çürükten korumaya yönelik planlama yapar. Çocuk beslenmesi sırasında yapılan hataları belirler.
Kırık Tedavisi
Çocuklar sıklıkla düşer ya da çarparlar. Bunların sonucunda ön dişlerine zarar vererek yıllar boyunca rahatsız olacakları basit bir ağızlık, yüzün alt kısmına gelecek bir travmanın yaratacağı hasarı engeller. Özellikle futbol, boks, kayak, basketbol, bisiklet, paten, sörf, kaykay gibi sporları yapan çocuklarda, üst çene dişleri üzerine takılan silikon şeffaf bir ağızlığın yastık etkisi yapması sonucu diş travmaları, kırıkları ya da dudak, dil ısırma ve yırtılmaları engellenmiş olur.